5 Nguyên Lý Thiết Kế Kiến Trúc Cơ Bản Và Sai Lầm Cần Tránh

Mỗi nguyên lý thiết kế kiến trúc đều chứa đựng những giá trị thẩm mỹ và kỹ thuật sâu sắc, phản ánh trí tuệ của các kiến trúc sư trong việc cân bằng giữa sự sáng tạo và nhu cầu thực tế của công trình. NTDecor xin chia sẻ đến bạn 05 nguyên lý cơ bản và những sai lầm phổ biến cần tránh trong quá trình thiết kế kiến trúc, giúp bạn tạo ra những công trình độc đáo, bền vững và đẳng cấp.

1. Hiểu Đúng Nguyên Lý Thiết Kế Kiến Trúc Là Gì?

“Nguyên lý thiết kế kiến trúc là những nguyên tắc, lý luận cơ bản được dùng làm cơ sở để thiết kế công trình kiến trúc.” Theo TS.KTS Tạ Trường Xuân, khái niệm này giúp các kiến trúc sư lên ý tưởng và xác định bố cục quy hoạch không gian, bộ mặt bên ngoài và bên trong công trình sao cho hài hòa giữa kết cấu, vật lý kiến trúc và yêu cầu kinh tế.

2. Các Nguyên Lý Thiết Kế Kiến Trúc Căn Bản

2.1. Kết Cấu Chịu Lực

Mỗi thành phần trong kết cấu của một công trình kiến trúc phải liên kết chặt chẽ, tạo thành một hệ thống vững chắc. Để đạt được điều này, thiết kế cần đảm bảo khả năng chịu tải phân bổ đều qua các bộ phận như dầm, cột và nền móng. Việc lựa chọn vật liệu – như bê tông cốt thép, thép, gỗ hoặc các vật liệu tổng hợp – cũng đóng vai trò quan trọng nhằm đảm bảo độ bền, độ dẻo và khả năng chống chịu các yếu tố môi trường.

2.2. Nguyên Lý Cân Bằng Thị Giác

Cân bằng thị giác trong kiến trúc đề cập đến sự phân bổ hợp lý các yếu tố hình học, màu sắc, ánh sáng, vật liệu và chi tiết trang trí để tạo nên một tổng thể hài hòa. Điều này có thể đạt được qua việc bố trí đối xứng – tạo cảm giác ổn định và trang nghiêm – hoặc bất đối xứng, được xây dựng dựa trên sự khéo léo của các hình khối và màu sắc, giúp mang lại sự linh hoạt và sáng tạo cho thiết kế.

2.3. Nguyên Lý Điểm Nhấn

Điểm nhấn trong kiến trúc có thể là yếu tố khác biệt về màu sắc, ánh sáng, chi tiết kiến trúc hoặc vật liệu đồ sộ. Một điểm nhấn hiệu quả không chỉ nổi bật so với các thành phần xung quanh mà còn phải hòa hợp với tổng thể và mang lại ý nghĩa chức năng, như định hướng lối vào hoặc tạo ra trung tâm tập trung cho khán giả.

2.4. Nguyên Lý Chuyển Động

Nguyên lý chuyển động trong thiết kế kiến trúc tập trung vào sự thay đổi liên tục của không gian qua yếu tố vật lý và ánh sáng. Thiết kế lối đi, cầu thang cần được tổ chức sao cho thuận tiện và thông thoáng, trong khi sự thay đổi của ánh sáng tự nhiên và nhân tạo tạo ra hiệu ứng thị giác động, mang lại cảm giác công trình luôn sống và biến đổi.

2.5. Nguyên Lý Nhịp Điệu

Nhịp điệu trong kiến trúc được tạo nên qua sự lặp lại quy củ của các yếu tố như hình dáng, kích thước, màu sắc hay vật liệu. Sự đều đặn trong việc lặp lại này giúp tạo ra cảm giác thống nhất và gắn kết cho toàn bộ công trình – ví dụ như việc sử dụng kiểu cửa sổ giống nhau xuyên suốt thiết kế.

3. Những Sai Lầm Khi Áp Dụng Nguyên Lý Thiết Kế Kiến Trúc Và Giải Pháp Khắc Phục

3.1. Vi Phạm Nguyên Lý Cân Bằng Thị Giác

Sai lầm phổ biến trong thiết kế là không cân nhắc kỹ càng việc sắp xếp các yếu tố về hình khối, màu sắc, ánh sáng và vật liệu. Kết quả là không gian trở nên mất cân đối, dễ gây cảm giác lạc lõng cho người nhìn và làm giảm chất lượng tổng thể của công trình.

3.2. Lựa Chọn Vật Liệu Không Phù Hợp Với Kết Cấu Chịu Lực

Áp dụng nguyên tắc về kết cấu chịu lực đòi hỏi phải sử dụng những vật liệu đạt tiêu chuẩn. Việc ưu tiên thẩm mỹ hay cắt giảm chi phí có thể dẫn tới việc sử dụng vật liệu không phù hợp, gây ra hiện tượng nứt gãy, sụt lún, làm giảm độ bền và tuổi thọ của công trình.

3.3. Điểm Nhấn Không Rõ Ràng, Thiếu Hài Hòa Với Tổng Thể

Thiếu điểm nhấn rõ ràng hay đặt sai vị trí điểm nhấn làm cho công trình trở nên đơn điệu và mất đi sức hút. Để khắc phục, cần xác định rõ điểm nhấn chủ đạo dựa trên mục tiêu thiết kế và phong cách kiến trúc tổng thể, đồng thời đảm bảo sự hòa hợp giữa các yếu tố.

4. Xu Hướng Kiến Trúc Mới Dựa Trên Các Nguyên Lý Thiết Kế Kiến Trúc Cơ Bản

4.1. Kiến Trúc Với Kết Cấu Độc Bản, Hình Dáng Bất Quy Tắc

Những thiết kế phá cách với hình dáng bất quy tắc vẫn duy trì được tính chất chịu lực vững chắc nhờ ứng dụng các vật liệu tiên tiến. Điểm nhấn từ hình dáng độc đáo khiến công trình trở nên nổi bật, mang lại giá trị biểu tượng cho khu vực.

4.2. Kiến Trúc Xanh

Xu hướng kiến trúc xanh kết hợp yếu tố thiên nhiên vào công trình qua việc sử dụng các không gian xanh, hệ thống thông gió tự nhiên và ánh sáng đầy đủ. Các ban công được thiết kế so le, bất đối xứng với cây xanh giúp cải thiện hiệu quả thông gió và tạo nên không gian sống trong lành.

4.3. Kiến Trúc Thông Minh

Ứng dụng công nghệ tiên tiến như LED building và hệ thống OOH (Out Of Home) đã mở ra kỷ nguyên mới trong thiết kế kiến trúc. Công nghệ này không chỉ tạo ra hiệu ứng thị giác sống động mà còn tối ưu hóa các yếu tố về an toàn, năng lượng và trải nghiệm người sử dụng.